SÜNNET NEDİR NASIL OLUR?
Sünnet sonrası çocuk ne zaman top oynayabilir? Sünnet sonrası yaklaşık 2-4 hafta sonra top oynamasına müsaade edilmektedir. Erken dönemde top oynamaya başlayan çocuklarda yara iyileşme süreci içinde şişlik, kanama ve iltihaplanma riski artmaktadır. Sünnet sonrası çocuk ne zaman bisiklet kullanabilir? Sünnet sonrası bisiklet kullanmasına sünnetten 4 hafta sonrasında izin verilmektedir. Sünnet sonrası çocuk ne zaman denize girebilir? Sünnet sonrası denize girme yapılan sünnetin tipine ve çocuğun yara iyileşme sürecine bağlı olarak değişmekle birlikte yaklaşık 7-10 gün sonra izin verilmektedir. Türklerin İslam ile tanışmalarını takiben bu geleneği de yaşattıkları bilinmektedir. Zaman içerisinde dini ve toplumsal bir seramoni haline getirilmiş ve Osmanlı döneminde kutsal bir dini tören olarak kabul edilmiştir. Sünnet konusunda dünya çapında en geniş ve tek kaynak olan Vehbi’ nin Surnamesi’ nde (Surname-i Vehbi) belirtildiğine göre Sultan III. Ahmet zamanında (1720) hazırlıklar hariç sadece kutlamalar yaklaşık 15 gün sürmekteydi. Sünnet zamanla yalnızca dini bir tören olmaktan çıkmış, kutlama, şenlik, güç gösterisi, aşiret yada eşraf genişliğinin sergilendiği toplumsal bir tören haline gelmiştir. Sünnet Türk toplum geleneğinde oldukça geniş yankı bulmuştur. Sünnet olmanın faydaları nelerdir? - Sünnet idrar yolu iltihabı oluşumunu azaltmaktadır. Bu nedenle tekrarlayan idrar yolu iltihabı olan bazı çocuklarda sünnet derisinin enfeksiyona zemin hazırlayabileceği düşünülerek sünnet önerilmektedir.- Doğuştan ürolojik organ anomalisi olanlarda tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu oluşma ihtimalini azaltmaktadır.- Sünnet derisinin penis baş kısmına yapışarak idrar akım hızını yavaşlatması (fimozis) yada sünnet derisi iltihabı riski azalmaktadır.- Penis kanseri oluşma ihtimalini azalttığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.- Çocuğun ileri yaşamda cinsel yönden erken boşalma riskini azalttığı bilinmektedir.- Sünnet derisinden salgılanan sıvı ortadan kalkacağından kişide yeterli hijyen sağlamaktadır.- Sünnetli erkeklerin eşlerinde rahim ağzı kanseri (serviks kanseri) daha az görülmektedir.- Cinsel yolla bulaşan hastalıkların görülmesini azaltır.- İçinde bulunduğumuz toplumda erkek olmanın şartlarından kabul edildiğinden ileriki yaşamda cinsel yeterlilik duygusu ve psikolojik tatmin hissi sağlamaktadır. Sünnet için en uygun yaş hangisidir? Sünnet yaşı çok çeşitli bilimsel kaynaklarda değişik rakamlarla ifade edilmiştir. Son zamanlarda yeni doğan çocukluk döneminde yapılması gerektiğini savunan bilim adamlarının sayısı giderek artmaktadır. Bununla birlikte genel kabul yada görüş, çocuğun 2 yaş altında veya 6 yaş üzerinde yapılması gerektiği yönündedir. İki yaş altı çocukların gerek ağrı kontrolü ve gerekse sünnet sonrası bakımı nispeten daha kolay olmaktadır. 3-6 yaş arası çocuklarda özellikle psikolojik travma oluşturacağı endişesi ile sünnet önerilmemektedir ancak tıbbi zorunluluk varsa her yaş grubunda yapılabilmektedir. Altı yaş sonrası çocukla iyi diyalog kurulabileceğinden ve çocuğun iyi ile kötüyü ayırt edebilir kabul edildiğinden yapılması uygun olacaktır. Sünnet öncesi çocuğa neler yapılmalıdır? Sünnet öncesi çocuk psikolojik yönden mutlaka hazırlanmalıdır. Bu nedenle çocuğun konuşulanları anlayabilir yaşta ve olgunlukta olması idealdir. Çocuğa sünnet hakkında doğru tıbbi bilgilendirme yapılmalıdır. Sünnet ile penisinin tamamının kesileceği, bıçakla kesileceği, şiddetli ağrı duyacağı, sünnet sırasında ağzına lokum tıkılarak boğulacağı gibi korkuların yersiz olduğu aktarılmalıdır. Çocuğun sünnet ile ilgili zihninde oluşturduğu imaj anlaşılmalı ve burada yanlış bilgilenme varsa mutlaka düzeltilmelidir. Sünnet kararı çocuğun rızası alınarak yapılmalıdır. Sünnet öncesi bir ürolog muayenesi uygun olacaktır. Doğuştan görülen penis bozukluklarının bir kısmında sünnet yapılması sakıncalıdır. Bu nedenle doğuştan bir bozukluk olup olmadığı, çocuğun yumurtalarının torbada olup olmadığı, penis derisinin yapışıklığı gibi pek çok durum muayene sırasında anlaşılmakta ve gerekirse ailenin sünnet talebi reddedilerek mevcut hastalığın tedavisi önerilmektedir. Çocuğun muayene esnasında ürologla kuracağı diyalog da önemlidir. Sevgi ve hoşgörü ile çocuk bir yandan bilgilendirilirken öte yandan muayene edilmelidir. Sünnet öncesi ailenin çocuğu hazırlığı oldukça önemlidir. Aile bu hazırlığı tamamlayarak hekime başvurduğunda ürolog ile çocuk arasındaki diyalog ve sonrasında uygulanacak sünnet işlemi daha kolay olmaktadır. Aşırı ajitasyon, korku ve saldırganlık gösteren çocuklar için düşük dozlarda sakinleştirici ilaçlar kullanılabilmekle birlikte buna nadir durumlarda ihtiyaç duyulmaktadır. Sünneti kimin yapması idealdir? Ülkemizde sertifika sahibi sağlık memurları da dahil olmak üzere pek çok sağlık çalışanı tarafından uygulanmaktadır. Sünnet öncesi ve sonrası oluşabilecekler dikkate alındığında bir ürolog tarafından yapılması en ideal olanıdır. Sünnet sadece küçük bir cerrahi işlem olarak algılanmamalı bir “penis ameliyatı” olarak düşünülmelidir. Penis hastalıklarını çocuklarda ve erişkinlerde cerrahi yöntemle tedavi deneyimine en çok sahip olan da ürologlardır. Bu nedenle sünnet sonrası oluşan bir problemle birlikte sizi ürologa göndermelerinden önce sünneti başından itibaren bir ürolog yardımı ile gerçekleştirmeniz en uygun olanıdır. Unutmayın ki bir problem çıktığında tedavisini yine ancak bir ürolog yapabilecektir. Sünnet en uygun hangi ortamda gerçekleştirilmelidir? Sünnet sırasında ideal hijyenik ortamın sağlanması, cerrahi ve tıbbi malzeme tedarikinin kolaylığı, oluşabilecek her türlü problemin rahatlıkla çözümlenebilmesi dikkate alındığında en ideal ortam ameliyathanedir. Ameliyathane koşullarında yapılan sünnet en güvenilir ortam olarak kabul edilmektedir. Sünnet için hangi anestezi yöntemi uygundur? Sünnet genel yada lokal anestezi ile yapılabilmektedir (Dorsal penil sinire ilaç uygulaması yoluyla ağrı blokajı, penis kökünde veya gövdesinde halka tarzında ağrı blokajı, çeşitli kremler yada speryler yardımıyla topikal anestezi uygulaması). Çocuğun yaşına, mevcut hastalıkları olup olmadığına, ailenin tercihine ve mevcut imkanlara göre en uygun anestezi yöntemi kararı aile birlikte belirlenmektedir. Her iki anestezinin de komplikasyon riskleri aile ile birlikte tartışılmakta ve birlikte bir karara varılmaktadır. Sünnet için uygulanan hangi yöntemler vardır? Açık (klasik) cerrahi yöntem : Bu yöntemde sünnet derisi bir klemp yardımıyla sıkıştırılmakta ve bistüri yada cerrahi makas ile sünnet derisi kesilerek çıkarılmakta ve kanayan damarlar bağlanarak kanamalar kontrol altına alınmaktadır. Sonuçta birkaç adet dikiş de atılarak işleme son verilmektedir. Diğer tüm tanımlanan yöntemlere karşı en etkili ve kabul gören yöntem klasik cerrahi yöntemdir.Soyarak çıkarma yöntemi : Sünnet derisi önce bir bistüri yardımıyla çizilmekte ve takiben künt makas yardımıyla deri kesilmeksizin soyularak çıkarılmaktadır. Kanamanın daha az görülüyor olması ve daha estetik olması bir avantaj gibi görülse de işlem süresinin uzunluğu bir dezavantaj olarak kabul edilmektedir.Koter yöntemi : Sünnet derisi makas yada bistüri ile kesilmez. Deri bir elektrikli koter yardımı ile yakılarak, dağlanarak çıkarılır. Kadınlara sünnet nasıl uygulanmaktadır? Klitorisi örten derinin çizilip kısmen koparılması en hafif şeklini oluşturmaktadır. Genellikle kadın sünneti denildiği zaman klitorisin kesilip çıkarılması anlaşılmaktadır (klitorektomi). Bunun yanı sıra klitoris kesildikten sonra labium minusların dikilip kapatılması ve sadece adet kanının akabileceği bir boşluk bırakılması gibi yöntemler de uygulanmaktadır. Bu yöntemlerle kadınların cinsel haz alması önlenmektedir. Bu işlemin yapıldığı ülkelerde kadının evleninceye kadar sadakatini koruması için yapıldığı inanışı hakimdir. Tecavüzden korunma maksatlı olarak da uygulanabilmektedir. Firavun’un daha çok üremeyi önleme ve kadın cinselliğini köreltme maksatlı olarak bu işlemi yaptırdığı bilindiğinden “Firavun Sünneti” olarak da adlandırılmaktadır. Hiçbir semavi dinde önerilmemesine rağmen kadınlara Somali'de % 99, Etyopya'da % 90, Sudan'da ise % 85 oranında bu yöntemler uygulanmaktadır. Geçmişte denenmiş olmakla birlikte yara iyileşmesi ile görülen problemler nedeniyle günümüzde terkedilmiş bir yöntemdir. Sünnet derisinin kesilmesi değil de kanamanın kontrolu için koter kullanılmasının sakıncası yoktur.Lazer yöntemi : Özel geliştirilmiş lazer cihazları ile kanama olmaksızın geçmişte yapılmış ancak günümüzde terkedilmiştir.Çan yöntemi : İki metal çan parçası arasına yerleştirilen sünnet derisi metallerden birinin diğeri üzerinde kaydırılarak dokuyu koparması prensibine dayanmaktadır. Dokuda oluşan hasar ve ödem fazla olduğundan tercih edilmemektedir. Halk arasında “doğuştan peygamber sünnetli” olarak bilinen çocuklar sünnet edilmeli midir? Peygamber sünneti olarak bilinen durum tıpta “Hipospadias” olarak bilinen doğuştan görülen bir idrar deliği anormalliğidir. Burada idrar deliği normalde penisin baş/orta kısımda bulunması gerekirken daha aşağıdadır. Doğumsal bir bozukluk olup mutlaka ürologa muayene ettirilmeli ve bu çocuklar sünnet edilmemelidir. Ürolog tedavi ile idrar deliğini normal yerine taşır ve akabinde de sünnetini gerçekleştirir. Hastalığın tedavisi için sünnet derisi gerekebileceğinden ürolog dışındaki kişilerin bu hastalara sünnet uygulaması yasal olarak da sorumluluk doğurmaktadır. Sünnet sonrası ne gibi sorunlarla karşılaşılabilir? Kanama: Sünnet sonrası nadiren de olsa erken yada geç dönemde görülebilir. Çoğunlukla herhangi bir müdahale gerekmeksizin baskılı pansuman ile kanama durur.Erkek cinsel organı penisin baş kısmını kapatan ve prepisyum olarak bilinen derinin cerrahi yöntemlerle kesilerek çıkarılması işlemine sünnet (sirkumsizyon, circumcision) denilmektedir. A.B.D.’de en sık uygulanan pediatrik cerrahi işlemdir. Dünyada bulunan erkek nüfusunun yaklaşık 1/6’i sünnetlidir. Sünnetin tarihçesi Sünnet tarihinin milattan önceki dönemlere ait olduğu tarihi eserlerdeki görsel yapıtlarda, eski Mısır mezarlarından anlaşılmaktadır. Eski ve Yeni Ahit’te, sünnete çok sayıda atıf yapılmaktadır. İlahi dinler dönemlerinde de uygulanmış olup Musevilik ve İslam’da dini bir gelenek halini almıştır. İbrahim peygamberin torunu olan İslam peygamberi Hz. Muhammed kendi çocuklara sünnet yapılmasını ısrarla tavsiye etmiştir. Arap geleneklerine göre peygamberin önerisi ile o dönemde doğumdan sonraki 7 gün içerisinde sünnet yapıldığı bilinmektedir. Hz. Muhammed oğlu Kasım’ı ölmeden önce sünnet ettirdiği rivayetler arasındadır. Yine sünnetle birlikte yemek ikram edilmesi de o dönemin arab gelenekleri arasında bilinmektedir. Aileleri en çok endişelendiren durumdur. Kanama olduğunda tedirgin olmaksızın ürologunuza başvurunuz. Gerekli müdahale ile altta yatan bir kanama bozukluğu olmadığı sürece kolayca kanama kontrol altına alınacaktır.Ağrı: Sünnet sonrasında yapılan lokal anesteziğin etkisine bağlı olarak 1-3 saat içerisinde başlar. Ağrı kesicilerle rahatlama sağlanabilir. Ürologunuz siz ayrılırken reçetenizi düzenlediğinde bir ağrı kesici de ilave edecektir. Ağrı sünnet sonrasında giderek azalır ve çocuk penisini bir yerlere sürtmedikçe bir daha tekrarlamaz.Enfeksiyon: Sünnet sırasında (genellikle ameliyathane dışında yapılan sünnetlerde, toplu sünnetlerde, steril malzeme kullanılmadığı durumlarda) veya sonrasında (yeterli temizlik kurallarına riayet edilmediğinde, kirli iç çamaşır uzun süre kullananlarda, pansuman yapılmayanlarda) görülebilmektedir. Yara iyileşmesinde gecikme, yarada aşırı şişlik ve kızarıklık, yara üzerinde sarı renkli irin tabakası bulunması yada akması durumunda vakit geçirmeksizin bir ürologa başvurulmalı ve tedavi başlanmalıdır.Şişlik (ödem): Penise yapılan cerrahi işlem yada bağlanan damarlara bağlı olarak görülebilir. Çocuk sünnet sonrası erkenden ayağa kalkacak olursa daha sık görülür. Yaklaşık 7-10 gün içerisinde şişlik azalarak kaybolur.Penis başının kesilmesi sonucu kısmi yada tam kopma: Acil ve önemli bir durumdur. Mutlaka bir ürolog muayenesi gerektirir. Gecikmiş yara yeri iyileşmesi: Normal sünnet yarası 7-10 gün içinde iyileşir. Gecikmiş yara yeri iyileşmesi olan çocukların değerlendirilmesi ve sorunun araştırılması gerekir.İdrar deliğinin ağız kısmında iltihap oluşması (meatit)Sünnet derisinin çok çıkarılması, aşırı cilt kaybıYetersiz doku çıkarılmasıKesi yapılırken idrar kanalının hasar görmesi ve normal deliğin dışında ikinci bir delikten idrar akması (fistül) Sünnet hangi çocuklara yapılmamalıdır? Doğumsal penis anomalisi olan çocuklara kesinlikle sünnet yapılmamalıdır (Hipospadias, epispadias gibi). Bunun yanı sıra ciddi solunum yetmezliği olanlara, kalp yetmezliği olanlara, sistemik hastalığı bulunanlara, kanama ve pıhtılaşma bozukluğu olanlara, gününden erken dünyaya gelen çocuklara (prematüre) yapılmamalı yahut doktor gözetiminde yapılmalıdır. Sünnet sonrası ne zaman çocuk ayağa kalkabilir? Sünnet işleminden hemen sonra ayağa kalkabilir ancak oldukça erken dönemde uzun süreli ayakta kalma sonucu, iyileşme sırasında peniste aşırı şişkinlik oluşabilir. Bu nedenle özellikle sünnetten sonraki ilk 24 saat içerisinde mümkün olduğu kadar yatak istirahati tavsiye edilmektedir. Sünnet sonrası çocuk banyo ne zaman yapabilir? Sünnet sonrası yara iyileşmesi yaklaşık 7-10 içerisinde tamamlanmaktadır. Bu nedenle çocuk, sünnetten bir hafta sonra rahatlıkla banyo yapabilecek duruma gelmektedir. Sünnet sonrası dikişler ne zaman alınacak? Sünnet işlemi sırasında konulan dikişler eriyebilir özelliktedir. Bu nedenle dikişler alınmaz, kendiliğinden eriyip düşmesi beklenir. Sünnet sonrası sargı ne zaman çıkarılmalıdır? Sünnet sonrası sargı genellikle 24 saat sonra çıkarılmaktadır. Daha erken dönemde düşen sargılar için tedirgin olacak bir durum yoktur. Kanama ve sargıda idrardan dolayı aşırı ıslanma yoksa sargıyı erkenden çıkarmaya gerek yoktur. Sargı kendiliğinden düşecek olursa aşırı kanama olmadığı takdirde yeni sargı koymaya da gerek yoktur. Sünnet sonrası pansuman ne zaman, kim tarafından yapılmalıdır? Sünnetten 24 saat sonra (şayet sargı konulmuşsa sargı çıkarılarak) pansuman önerilmektedir. İlk sargıyı sünneti yapan ürologun çıkarmasında fayda vardır. Böylelikle yara yerini de rahatlıkla değerlendirecektir. Bundan sonra yeniden sargı konulmamaktadır. Bu nedenle pansumanı doktorun önereceği ilaçlar ile uygun biçimde hasta yakınları da eğitim sonrası yapabilmektedir. Sünnet yarası kaç gün içerisinde iyileşmektedir? Sünnet sonrası yarada tam iyileşme yaklaşık 7-10 gün içerisinde gerçekleştmektedir. Yapılan sünnetin tipi de bu iyileşme süresi üzerinde etkilidir. Yine her çocukta yara iyileşme süreci farklılık arz edebilmektedir. Bu süreden daha kısa yada daha uzun sürede yara iyileşmesinin tamamlanması mümkündür. “Bugün sünnet yarın deniz” tarzındaki yaklaşımlar, tercih edilen sünnet şekline göre değişmekle birlikte, bilimsel dayanağı olmayan ticari bir yaklaşımı çağrıştırmaktadır. Yenidoğan bebeklere sünnet yapılması uygun mudur? Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri dahil olmak üzere pek çok batılı bilim adamı tarafından yenidoğan döneminde sünnet önerilmektedir. Yine bu ülkelerde ve yurdumuzda bazı üniversite hastaneleri yenidoğan kliniklerinde zorunlu olarak sünnet uygulaması uygulanmaktadır. Buna karşın yenidoğan döneminde yapılmasının kısmi sakıncalarını dile getiren yayınlar da bulunmaktadır. Yenidoğan döneminde sünnet uygulamasını savunan ürologların sayısı her geçen gün artmaktadır. Toplu sünnet uygulamalarının tıbbi ve etik boyutları açısından değerlendirilmesi…. Toplu sünnet uygulamaları son zamanlarda belediye ve hayır kurumlarının destekleri ile giderek yaygınlaşmıştır. Dini bir görevi yerine getirmenin mutluluğunu çocuklarla paylaşan bu kuruluşların sünnet öncesi belli koşulları sağlamaları tıbben zorunludur. Bu işe girişen kurum yada kuruluşlar; - olabildiğince steril bir sünnet ortamı- yeterli steril tıbbi malzeme- yeterli sayıda hekim - yeterli sayıda yardımcı sağlık personeli - çocuklar için psişik destek sağlamaları zorunludur. Toplu sünnet uygulamaları esnasında genellikle yukarıda sayılan kuralların ihlal edildiğini gözlemleyen hekimlerin büyük bir bölümü, bu uygulamaya karşı çıkmaktadırlar. Toplu sünnet uygulamaları Deontologlar ve Tıbbi Etik uzmanları arasında rağbet görmemektedir. Kadınlar sünnet olur mu? Dünyada; - her yıl iki milyon yeni kadına sünnet yapıldığını- her gün altı bin Afrika’lı kız çocuğuna sünnet yapıldığını- sünnetli kadın sayısının toplam 80-132 milyon civarında olduğunu biliyor muydunuz? (WHO:Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre) Bazı toplumlarda gelenek gereği kadınlar sünnet edilmektedir. Eski Mısır uygarlığından beri uygulanan bir yöntemdir. Burada kadın genital uyarı organı olan klitoris kesilerek koparılmakta ve kadın cinsel haz organı köreltilmektedir. “Mutilasyon” olarak isimlendirilen bu durum tıbben önerilmemektedir. Buna rağmen Afrika’da yaklaşık 30 farklı ülkede, Arap yarım adasında bulunan Mısır ve Sudan gibi birkaç ülkede, Güneydoğu Asya’da yerleşik yaşamakta olan bazı toplumlarda ve bu ülkelerden Avrupa ve Amerika’ya göç eden etnik topluluklarda illegal olarak uygulanmaktadır.